Monday, March 14, 2016

Нөлөөлөл бууруулах загвар програм (Mitigation Design Tool)-ийн сургалт


Байгаль орчинд нөлөөлөл үзүүлдэг ямар нэг үйл ажиллагаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгж байгууллагууд нь хөгжлийн нөлөөллийг зохистой бууруулахын тулд нөлөөллийг дүйцүүлэн хамгаалах шаардлагатай. Үүний тулд тухайн аж ахуйн нэгж нь БОНХАЖЯ-тай хамтарч ажиллан ДХ-ын төлөвлөгөөг дэлгэрэнгүй хийх эсвэл дүйцүүлэн хамгаалах арга хэмжээг тогтоох аргачлалын 3.3.6 хэсгийг дагаж мөрдөх ёстой. Монгол улсын ЗГ-аас гаргасан дүйцүүлэн хамгаалах арга хэмжээг тогтоох аргачлалд дараах алхмуудыг мөрдлөг болгоно гэж заасан байдаг. Үүнд: 1) Төслийн нөлөөлөлд өртөх газрын хэмжээг тогтоох 2) Дүйцүүлэн хамгаалах шаардлагатай газрын хэмжээг тогтоох 3) Дүйцүүлэн хамгааллын зардлыг тодорхойлох. Эдгээр бүх алхмууд нь ямар нэг бодолт, тооцоо хийхийг шаардана. ГМС-ийн дүн шинжилгээ ба бодолтыг хийх үед зарим техникийн бэрхшээл гардаг учир тухайн ДХ аргачлалыг мөрдлөг болгосон ГМС-ийн загвар програмийг үүсгэх зайлшгүй шаардлагатай.

Ийм учраас Дэ Нэйче Консерванси байгууллага БОНХАЖЯ-тай хамтран ГМС-ийн tool-үүдийг заавар, гарын авлагын хамт аж ахуйн нэгжүүдэд ДХ-ын аргачлалыг мөрдлөг болгоход нь зориулж бүтээсэн юм. Үндсэн програмыг “Нөлөөлөл бууруулах загвар програм” (НБЗП) гэсэн нэртэйгээр компьютерт болон вэбд суурилсан нээлттэй эх үүсвэр бүхий хоёр хувилбараар гаргалаа. НБЗП бол Монгол улсын ДХ-ын аргачлалыг дэмжиж ажиллах хэд хэдэн дэд програмуудын (tools) багц цуглуулга юм.

Уг сургалт нь НБЗП –ын ажиллах зарчим, түүнийг хэрхэн байнга шинэчлэн сайжруулж байх талаар дэлгэрэнгүй ойлголт өгөх зорилготой.

ГМС-ийн мэргэжилтнүүдэд зориулсан бүтэн өдрийн сургалтаар оролцогчдод компьютерд суурилсан НБЗП-ыг ашиглах чадвар олгохын тулд дасгал ажлууд дээр ажиллуулах юм. Түүнчлэн оролцогч тус бүрд тухайн програмын суурь үйл ажиллагаа болон ашиглагдах мэдээллүүдийн тухай гүнзгий мэдлэг олгохыг зорисон учраас НБЗП-ыг харанхуйгаар буюу автоматаар сурахаас урьдчилан сэргийлнэ гэж үзэж байна. Сургалт нь лекц, дасгал ажлаас бүтнэ. Дасгал ажил нь ArcGIS програм дээр суурилсан НБЗП-ыг шууд ажиллуулан орон зайн мэдээллүүдийг ашиглах боломжоор оролцогчдыг хангана.

Энэ удаагийн сургалтыг байгаль орчны чиглэлээр болон уул уурхайн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгж байгууллагуудад зориулж зохион байгуулж буй учраас сонирхсон аж ахуйн нэгжүүд 2016 оны 3 сарын 25ы дотор naranzul.bazarsukh@tnc.org хаягаар бүртгүүлнэ үү.

Бид БО-ны үнэлгээний эхний бүртгүүлсэн 15 компани, Уул Уурхайн мөн эхний бүртгүүлсэн 15 компанийг хамруулах болно.

Сургалтыг 3 сарын 30-ний Лхагва гаригт МУИС-ийн Газарзүйн сургуулийн ГМС лаб 302 тоотод 9-17 цагийн хооронд зохион байгуулах юм.

Оролцогчид нь:

- ArcGIS дээр ажилладаг, ГМС-ийн мэдлэгтэй байх.
- Бичиж тэмдэглэх үзэг, дэвтэртэй ирэх.

Нэмэлт мэдээлэл хэрэгтэй бол Дэ Нэйче Консерванси байгууллагын төслийн ажилтан Б.Наранзултай naranzul.bazarsukh@tnc.org (Утас: 70118526) хаягаар холбогдоно уу.

Wednesday, March 2, 2016

Нөлөөллийг үнэлэх тухай


Төслөөс байгаль орчинд учруулж болзошгүй нөлөөллөөс зайлсхийх, аль хэдийн үүсчихсэн нөлөөллийг бууруулах, дүйцүүлэн хамгаалах арга хэмжээг авах үед тухайн нөлөөллийг үнэлэх, цар хүрээг тогтоох асуудал зайлшгүй тулгардаг. Монгол улсын хувьд "Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ хийх аргачилсан заавар"-аар нөлөөллийг тогтоох дараалал, түүнийг бууруулах арга хэмжээ, нарийвчилсан болон ерөнхий үнэлгээг хийх аргачлал, хөтөлбөр зэргийг дэлгэрэнгүй зааж өгсөн байдаг. 

Нөлөөллийг үнэлэх олон аргууд байдаг бөгөөд үүнээс хөгжиж буй орнуудад түгээмэл хэрэглэгддэг аргуудыг давуу болон дутагдалтай талуудтай нь уг зааварт тусгажээ: 
·        Зориулалтын арга (Ad Hoc)
·        Удирдамж, гарын авлагын арга (Guidelines)                         
·        Магадлан жагсаах арга (Checklistes)
·        Матрицын арга (Matrices)                       
·        Сүлжээ-схемийн арга (Netwoks)
·        Давхцуулан зураглах арга (Overlays mapping)
·        Байгаль орчны индекс (Environmental Index using factor analysis)
·        Зардал/үр ашгийг үнэлэх арга (Cost/benefit analysis)
·        Загварчлалын арга (Simulation modelling workshops) 
·        Зайнаас тандан судлал, газарзүйн мэдээллийн систем (Remote sensing and GIS)
·        Бателлийн систем